Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla istasyonlarda akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihazlara taşıt plaka bilgilerinin elle girişini önleyerek otomatik olarak aktarılmasını sağlayan sistemdir. UTTS, akaryakıt istasyonlarında gerçekleştirilen satış işlemlerinde vergi güvenliğini sağlar ve denetim etkinliğini artırır.
31 Ocak 2025 tarihine kadar Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) kaydını yaptıran mükellefler, 30 Nisan 2025 tarihine kadar montaj işlemlerini tamamlayabilecek ve bu süre boyunca akaryakıt harcamalarını vergi indirimi kapsamında gider göstermeye devam edebilecektir. 31 Ocak 2025 tarihine kadar UTTS kaydını yaptırmayan mükellefler, bu tarihten sonra UTTS kapsamında düzenlenmemiş akaryakıt satış fişlerini vergi indiriminde kullanamayacaklar.
Sistem Nasıl Çalışıyor?
Taşıtların yakıt depo girişlerine Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılır. Yakıt dolum işlemi sırasında TTB’den plaka bilgisi diğer UTTS donanımları aracılığı ile otomatik olarak ödeme kaydedici cihaza iletilir.
1. Taşıt Tanıma Birimi (TTB)
TTB, yakıt depo girişine monte edilebilen ve söküldüğünde tekrar kullanılamayan, taşıta ait plaka bilgisi, mükellefe ilişkin bilgiler gibi hususları hafızasında muhafaza eden ve bu bilgilerin akaryakıt alımı sırasında Taşıt Tanıma Okuyucusu vasıtasıyla pompa ünitelerinin bağlı olduğu YN Pompa ÖKC’lere otomatik olarak iletilmesine imkân sağlayan pasif bir devre ve anteni içeren Taşıt Tanıma Birimini ifade eder.
2. Akaryakıt İstasyonu Donanımları
Akaryakıt istasyonlarında, Yetkili İstasyon Montaj Firmaları tarafından monte edilen donanımlar şunlardır:
- Taşıt Tanıma Okuyucu (TTO): TTB üzerindeki bilgileri okuyabilen, okunan bilgilerin YN Pompa ÖKC’lere otomatik olarak iletilmesine imkân sağlayan cihazdır.
- Tabanca İletişim Modülü (TİM): TİM, TTO’lardan gelen sinyali çözümleyip UTTS veri merkezi ile iletişime geçerek TTB’ye ait bilgileri alan ve bunları YN Pompa ÖKC’sine ileten, üzerinde Güvenlikli Haberleşme Anahtarı/Kodu ve özel yazılım bulunan, harici olarak YN Pompa ÖKC’ye bağlanmış Darphane ve/veya Darphane tarafından yetkilendirilen firmalardan temin edilebilen veya YN Pompa ÖKC içine entegre edilerek üretilen Tabanca İletişim Modülünü ifade eder.
3. Yakıt Dolum Süreci
- Taşıt, TTB takılı bir şekilde akaryakıt istasyonuna geldiğinde, TTO cihazı TTB ile iletişim kurar ve kimlik bilgilerini şifreli olarak alır.
- TİM aracılığıyla alınan bilgiler, UTTS veri merkezi ve Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) veri tabanı üzerinden doğrulanır.
- Doğrulanan bilgiler, Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz (YN Pompa ÖKC) ile paylaşılır. Bu cihaz yakıt dolum işlemini başlatır.
- Yakıt dolumu tamamlandıktan sonra UTTS Satış Fişi oluşturulur ve taşıt sahibine teslim edilir.
- Eş zamanlı olarak tüm işlemler Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) veri tabanına aktarılır.
UTTS Projesi Neyi Amaçlıyor?
Akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amaçlanmıştır.
UTTS’nin Amacı ve Kapsamı
UTTS akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomiyle etkin mücadele edilmesi amacıyla kurulmuştur. Akaryakıt istasyonlarında mevcut sistemde, akaryakıt satışı sırasında araç plakasının pompa görevlisi tarafından elle girilmesi, usulsüz fiş düzenlenmesine imkân vermektedir. Usulsüz fişlerdeki harcamalar ise gider gösterilerek vergiden düşülmekte ve milyarlarca liralık vergi kaybı oluşmaktadır. UTTS ile akaryakıt istasyonlarında plakaların sisteme otomatik olarak aktarılması sağlanacak ve usulsüz fatura oluşturulmasının önüne geçilecektir. Böylece her yıl oluşan milyarlarca liralık vergi kaybı önlenecektir.
UTTS Kapsamındaki Yükümlülükler
5 Ekim 2023 tarihli Resmî Gazete‘de Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) Uygulama Genel Tebliği (Tebliğ) yayımlanmış ve UTTS’nin kurulması ve işletilmesi için Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü (Darphane) yetkilendirilmiştir Tebliğ uyarınca;
• Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtlar için en geç 31 Ocak 2025 tarihine kadar UTTS kaydının yaptırılması ve en geç 30 Nisan 2025 tarihine kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB) taktırılması,
• Akaryakıt istasyonu işleten mükelleflerin ise en geç 31 Ocak 2025 tarihine kadar UTTS kaydının yaptırılması ve en geç 30 Nisan 2025 tarihine kadar en az bir pompa ünitesinin tabanca aparatlarına Taşıt Tanıma Okuyucu (TTO) taktırılması zorunluluğu getirilmiştir.
UTTS’nin Çözüm Sağlayan Özellikleri
Sistemin devreye girmesiyle birlikte taşıt plaka bilgileri otomatik olarak okunacak ve yakıt alımlarına ilişkin veriler YN Pompa ÖKC üzerinden eş zamanlı olarak Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) ve akaryakıt dağıtım şirketlerinin veri tabanlarına iletilecektir. Bu yöntem elle giriş işlemlerinden kaynaklanan usulsüzlükleri ortadan kaldıracaktır.
UTTS’de Yapılan Akaryakıt Satışlarında Belge Düzeni
UTTS Tebliği ile TTB takılma zorunluluğu getirilen taşıtlar için, UTTS kapsamında düzenlenmeyen belgeler, 213 sayılı Kanunun 227'nci maddesine istinaden vergi kanunları bakımından hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.